Điều tra của báo Anh cho thấy nhiều người Việt xin visa du học tới Malta, để rồi trở thành nạn nhân trong các đường dây buôn người phức tạp vào châu Âu.

Truyền thông Anh đưa tin giới chức nước này hôm 16/2 phát hiện 7 người nhập cư được cho là công dân Việt Nam trong thùng xe tải ở bến phà Newhaven, thị trấn Newhaven thuộc quận Lewes, hạt East Sussex.

Sự việc diễn ra chỉ một ngày sau khi tòa án Anh tuyên án tù với Valeriu Iordatii, tài xế Romania đã đưa nhóm 7 người, trong đó có 6 công dân Việt Nam, nhập cảnh trái phép vào Anh bằng khoang chứa chật hẹp trên nóc xe tải. Những sự việc này cho thấy dòng người nhập cư trái phép vào Anh chưa chấm dứt, bất chấp thảm kịch 39 người Việt chết trong thùng xe containe hồi năm 2019.

Trong cuộc điều tra được tiến hành cuối năm 2023, phóng viên đài ITV News của Anh tiếp cận một thanh niên Việt Nam trên đảo Malta, điểm đến du lịch nổi tiếng yên bình ở Địa Trung Hải, để tìm hiểu về hành trình người Việt tìm đường tới châu Âu và hướng tới Anh.

Quảng cáo du học Malta của đại lý nơi thanh niên đã sử dụng dịch vụ. Ảnh: ITV News

Người này cho hay đã phải vay 16.000 USD nộp cho đại lý ở Việt Nam để được cấp visa du học hợp pháp tới Malta. Anh cùng hàng trăm người khác ở Malta dường như có chung mục đích khi đến hòn đảo: để tới các quốc gia khác ở châu Âu như Đức, Anh tìm việc.

"Trước đó tôi thậm chí không biết Malta ở đâu. Đại lý nói rằng xin visa du học vào Malta là lựa chọn tốt để tạo hành lang đưa chúng tôi đến châu Âu", thanh niên này nói với phóng viên ITV News. "Họ nói tôi sẽ đến Malta, học tiếng Anh trong vài tháng, sau đó có thể dễ dàng di chuyển đến một nước châu Âu khác để làm việc và gửi tiền về nhà".

Anh cho biết đã phải thế chấp tài sản, đất đai để vay tiền nộp cho đại lý, với đảm bảo rằng sẽ trả hết nợ nần chỉ sau vài năm làm việc ở Anh.

Trên mạng, đại lý này đăng quảng cáo về dịch vụ cung cấp visa du học Malta. Quá trình này diễn ra hợp pháp, nhưng sẽ là trái pháp luật nếu bị lợi dụng để người xin visa tìm đường đến các nước châu Âu.

Trong hai năm qua, Malta đã cấp visa cho 265 người Việt Nam để theo học tại MCAST, trường cao đẳng ở địa phương. Trong số này, chỉ có hai người trở về nước, 263 người còn lại đã "biến mất".

Một số có thể đến Bỉ hoặc Thụy Sĩ, nhưng nguồn tin của ITV News cho biết nhiều người đã tới Anh. Trường MCAST đã ngừng cấp visa cho du học sinh Việt.

Malta cùng Hungary, Romania, Latvia được xem là các điểm trung chuyển bị các nhóm buôn người sử dụng để đưa người Việt vào châu Âu trái phép.

Phóng viên đài Anh đã phát hiện các thành viên băng đảng tham gia hoạt động đưa người Việt đi qua các nước châu Âu, với điểm đến là Pháp, nơi được xem là điểm tập kết của những người vượt biên trước khi qua eo biển Manche để vào Anh.

"Có ai biết chúng ta đang ở nước nào không?", giọng nói bằng tiếng Việt trên một chiếc xe chở người nhập cư trái phép vang lên trong video do phóng viên ITV News bí mật ghi hình. "Không biết", một người khác đáp.

Phóng viên điều tra lắng nghe cuộc trao đổi bằng tiếng Nga phương ngữ miền đông Ukraine của hai kẻ buôn người trên buồng lái và nhận ra họ đang bàn luận về phương tiện tiếp theo sẽ sử dụng để đến Pháp.

Từ đây, người di cư sẽ vượt eo biển Manche để đến Anh. Nhiều người lựa chọn vượt biển trên những chiếc thuyền nhỏ tồi tàn. Tình trạng thuyền bè chở người di cư bị lật tại vùng biển này thường xuyên xảy ra.

Các băng nhóm buôn người được cho là thu về nguồn lợi nhuận khổng lồ, khi cung cấp nguồn nhân lực giá rẻ cho các tiệm nail, nhà hàng, sòng bạc ở Anh, nơi người vượt biên phải làm việc suốt nhiều giờ với mức lương thấp hơn mức tối thiểu được luật pháp sở tại quy định.

Tại Anh, họ thường bị nhồi nhét cùng nhiều người di cư bất hợp pháp khác trong những căn hộ chật hẹp. Tiền nhà sẽ trừ vào lương. Do không có giấy tờ tùy thân, họ cũng không thể sử dụng các dịch vụ chính thức để chuyển tiền về Việt Nam.

Các thành viên băng đảng sẽ tính một khoản phí đáng kể trong số tiền người nhập cư gửi về nước. Với hàng nghìn người Việt gửi tiền mỗi tuần, thành viên băng đảng thu về nguồn lợi nhuận khổng lồ để vận hành mạng lưới tội phạm có tổ chức.

Vị trí Anh, Pháp và Eo biển Manche. Đồ họa: Britannica

Tại Malta, hòn đảo nằm trong đường dây đưa người Việt đến châu Âu, giới chức chưa chuẩn bị cho tình huống này, Mark Micallef, chuyên gia tại Sáng kiến Phòng chống Tội phạm Có tổ chức Xuyên quốc gia Toàn cầu (GITOC), cho biết.

"Đây có thể lần đầu tiên quốc đảo chứng kiến thực trạng như vậy", ông Micallef, người có 20 năm nghiên cứu về tình trạng buôn người ở biên giới Malta, nói. "Đây là định nghĩa chính xác nhất cho hình thức tội phạm buôn người có tổ chức, xuyên quốc gia".

Trong năm 2023, cảnh sát Malta đã truy quét, bắt một số người Việt Nam mang hộ chiếu giả, thậm chí hộ chiếu "mượn". Chi Diaz, người Việt Nam sống tại Malta tham gia hỗ trợ những người bị bắt, đã gặp một thiếu nữ trong tù.

"Cô ấy muốn đến Anh làm việc, bởi có anh trai hoặc chị gái đang làm nail ở đó. Ngay cả khi bị trục xuất, những người này chắc chắn sẽ quay lại và tìm đường khác vào Anh, bởi họ cần kiếm tiền gấp để trả nợ", bà Chi nói.

Bến cảng Valletta ở Malta, ngày 29/9/2023. Ảnh: AFP

Món nợ ở quê nhà bị coi là gánh nặng khiến nhiều người Việt di cư không thể quay lại, bởi điều đó đồng nghĩa với việc họ có thể mất ngôi nhà hoặc tài sản thế chấp khi không có tiền trả nợ.

Một số đại lý ở Việt Nam cho biết đang nỗ lực ra con đường di cư hợp pháp đến Anh. Theo họ, Anh là nước nghiêm ngặt và khó tiếp cận nhất để đưa lao động đến làm việc, nhưng cũng là miền đất hứa, chỉ thiếu một con đường hợp pháp.

"Thực tế là nhiều người di cư vẫn tìm cách tới Anh bất chấp rủi ro. Tại sao không tạo những con đường hợp pháp để họ đi lại an toàn? Chúng tôi biết Anh đang thiếu nhân lực trong lĩnh vực chăm sóc xã hội khi dân số già hóa. Chúng tôi có thể làm những công việc này", đại diện một đại lý nói.

"Thiếu đi các cơ hội pháp lý chỉ đẩy họ đến với những cung đường tử thần của các băng đảng buôn người. Với họ, ra nước ngoài làm việc là cơ hội đổi đời, nên nếu phải lên thuyền vượt eo biển Manche là lựa chọn duy nhất, họ sẽ bước lên không chút do dự", phóng viên Peter Smith của ITV News nhận định.

Đức Trung (vnexpress)