Oleksandr Havriluk bật khóc trước cảnh tượng trang trại tan hoang, khi quay về thành phố Valika Komyshuvaha ở tỉnh Kharkov sau thời gian quân đội Nga kiểm soát.

Nhà cửa trong trang trại của Havriluk gần như bị phá hủy hoàn toàn, máy móc hạng nặng trị giá hàng triệu USD chỉ còn là đống sắt vụn, vụ lúa mì năm ngoái bị thiêu rụi. Nhưng vấn đề cấp bách nhất với Havriluk là dọn sạch bom mìn rải khắp cánh đồng rộng 31 km2.

Oleksandr Havriluk cầm thiết bị rà phá bom mìn đứng cạnh cánh đồng ở Valika Komyshuvaha. Ảnh: CNN

Người nông dân 69 tuổi trở lại Valika Komyshuvaha sau khi Nga rút quân khỏi đây. Ông đang dò bom mìn thủ công, cố dọn dẹp trước khi vụ gieo trồng mới bắt đầu vào đầu tháng 4. "Tôi rất sợ", Havriluk nói. "Nhưng tôi vẫn phải trồng".

Ông cho biết đã loại bỏ 20 quả mìn khỏi cánh đồng của mình ở Valika Komyshuvaha, gần thành phố Izyum, bằng máy dò mìn tự mua. "Tôi cứ đi, cầm máy dò, lấy cái que gõ lên để xác định kích thước, rồi đào mìn lên", ông nói. "Sau đó nhẹ nhàng nhấc lên, bỏ khỏi cánh đồng".

Ông thừa nhận công việc rất nguy hiểm nhưng "không còn phương án nào khác". Đó là lựa chọn khó khăn mà nông dân khắp Ukraine đang đối mặt. Họ phải dọn sạch những cánh đồng đầy bom mìn để chuẩn bị cho vụ mùa, hoặc chấp nhận một năm không có thu nhập.

Chiến dịch của Nga bóp nghẹt hoạt động xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine, một trong những vựa lúa mì lớn nhất thế giới, đồng thời đẩy giá các sản phẩm thiết yếu như bánh mì hay ngũ cốc.

Quân đội Ukraine ước tính 1/3 diện tích đất nước bị ô nhiễm bom mìn. Đã có người chết hoặc bị thương khi làm việc trên cánh đồng. Một người đàn ông 65 tuổi gần đây chết vì giẫm phải mìn gần làng Chervone ở miền nam Ukraine.

Các hoạt động rà phá bom mìn đang được tiến hành, nhưng đây là công việc mất nhiều thời gian và tốn kém. Quân đội Ukraine cho hay binh sĩ đã vô hiệu hóa 45.000 thiết bị nổ trong năm qua. HALO Trust, tổ chức rà phá bom mìn lớn nhất thế giới, hiện có 700 nhân viên ở Ukraine. Con số này dự kiến tăng gấp đôi vào cuối năm.

"Quy mô ô nhiễm bom mìn rất lớn, trải khắp cả nước", Mairi Cunningham, người điều hành lực lượng rà phá bom mìn của HALO Trust tại Ukraine, nói. "Một tổ chức không giải quyết được, cần huy động lực lượng cả quốc gia".

Ôtô, máy móc, nhà cửa trong trang trại của Havriluk bị phá hủy hoàn toàn. Ảnh: CNN

Cunningham cho hay song song với đảm bảo an toàn cho người dân, đất đai nông nghiệp đang là ưu tiên hàng đầu "để đảm bảo người Ukraine có thể đứng vững trở lại".

Thách thức lớn nhất là các chủng loại bom mìn khác nhau nằm rải rác khắp các khu vực rộng lớn của Ukraine, quốc gia có diện tích lớn thứ hai châu Âu sau Nga, theo Cunningham.

"Chúng tôi phát hiện mìn chống tăng vỏ kim loại và nhựa. Chúng tôi cũng phát hiện mìn chống bộ binh", ông nói. Cunningham cho biết không có quy chuẩn chung để giải quyết tất cả loại bom mìn mà đòi hỏi "phương pháp riêng", vì vậy cần đào tạo nhân lực phù hợp.

Ông nói thêm việc rà phá sẽ mất nhiều năm. Trong khi cuộc xung đột vẫn tiếp diễn, hoạt động rà phá chỉ có thể diễn ra ở xa tiền tuyến để bảo vệ nhân lực.

Các chuyên gia kêu gọi nông dân Ukraine không nên tự giải quyết. "Gỡ mìn chống tăng là việc rất nguy hiểm", Cunningham nói. "Mìn chống tăng thường có thiết bị chống tháo gỡ được thiết kế đặc biệt với mục đích giết hoặc làm bị thương người cố tháo gỡ".

Tuy nhiên, những cảnh báo an toàn không ngăn được người nông dân Havriluk tự dò mìn. Ông cho hay đã gây dựng trang trại từ bàn tay trắng trong 25 năm và sẽ khôi phục nó để đảm bảo tương lai cho gia đình. "Điều quan trọng nhất bây giờ là dọn sạch mìn trên cánh đồng của tôi", ông nói.

Hồng Hạnh (vnexpress)