“Ai về thăm quê hương tôi, nơi biên cương là đây

Có rừng cây thiên nhiên xanh biếc một màu

Đây Hà Giang, đây Hà Giang quê chúng tôi…”

là lời của một bài hát “Hà Giang quê hương tôi” của nhạc sĩ Thanh Phúc.

Quả thực, tôi chưa bao giờ đến Hà Giang, một trong những tỉnh địa đầu của Việt Nam có đường biên giáp với Trung Quốc và cũng chưa bao giờ tới Cột cờ Lũng Cú là một cột cờ quốc gia nằm ở đỉnh Lũng Cú hay còn gọi là đỉnh núi Rồng có độ cao khoảng 1.470 m so với mực nước biển, thuộc xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang, nhưng nghe về Hà Giang thì cũng đã nhiều, ấy là “Chợ tình Khâu Vai”, một phiên chợ độc nhất vô nhị trên thế giới này?

Chợ Khau Vai, còn gọi là chợ tình Khau Vai, là chợ lễ hội ở bản Khau Vai xã Khâu Vai huyện Mèo Vạc tỉnh Hà Giang, Việt Nam. Tên gọi "Khau Vai" theo tiếng Tày - Nùng có nghĩa là "đèo gai", tuy nhiên nhiều văn liệu đã ghi thành "Khâu Vai". Du khách có khi gọi chợ là chợ Phong Lưu. (Wikipedia)

Sự tích chợ tình bắt nguồn từ truyền thuyết về chàng Ba, cô Út. Chàng Ba người dân tộc Nùng, nhà ở Khau Vai, khôi ngô tuấn tú, hát hay, thổi sáo giỏi nhưng nhà nghèo. Cô Út xinh đẹp là con một tộc trưởng người Giáy. Hai người yêu nhau nhưng gia đình cô Út không đồng ý vì chàng nghèo và khác dân tộc không cùng con ma, không cùng phong tục tập quán; con trai người Nùng không thể lấy con gái người Giáy làm vợ.

Chàng và nàng trốn nhà đưa nhau lên hang núi Khâu Vai sống. Gia đình, họ tộc cô gái vác súng kíp, cung nỏ sang nhà trai chửi mắng chàng Út phá lệ đưa cô gái ra rừng. Gia đình chàng trai cũng mang gậy gộc, súng, dao ra chửi bới nhà gái. Từ hang núi nhìn xuống cảnh máu chảy, đâm chém nhau giữa hai họ. Thương cha, thương mẹ, thương dân bản hai làng bỗng trở nên thù hận nhau chỉ vì tình yêu của mình nên chàng trai và cô gái chia tay nhau về làng, thề kiếp sau sẽ thành vợ thành chồng.

Khi đôi trai gái chia tay nhau, họ đã cắt máu thề: Dù không lấy được nhau nhưng mỗi năm, cứ đến ngày 27/3 họ lại lên Khâu Vai hát cho nhau nghe, kể với nhau những thầm kín ấp ủ trong lòng trong suốt một năm xa nhau. Họ tâm tình, ca hát hết đêm rồi đến hết đêm hôm sau rồi lại trở về với cuộc sống ngày thường. Ngày cuối cùng của cuộc đời, họ lại đến với nhau. Họ tìm đến gốc cây rừng và ngồi bên hòn đá thề năm xưa, ôm chặt nhau cùng đi vào cõi vĩnh hằng. Họ ra đi cũng đúng vào ngày 27/3- ngày mà năm nào họ quyết định chia tay. Dân làng đã dựng hai miếu thờ là “miếu Bà” và “miếu Ông” ngay chính nơi họ mất để tưởng nhớ về mối tình trai gái.

Kể từ đó, hàng năm, người dân nơi đây lại gặp nhau ở chợ tình Khâu Vai để ôn lại chuyện tình yêu đã mất, thắp lên ngọn lửa tình xưa hoặc tìm kiếm người yêu. Có rất nhiều đôi vợ chồng cùng nhau đến chợ, khi đến nơi, vợ đi tìm bạn của vợ, chồng đi tìm bạn của chồng mà không hề bị vợ hoặc chồng ngăn cấm hay ghen tuông, trách móc. Họ đi chợ, có khi chẳng mua bán gì, chỉ là phiên chợ hẹn hò, thật là lạ, và phiên chợ tình ấy chỉ diễn ra trong 7 ngày từ 21/4 đến 27/4. Thực ra,chẳng có liên hệ gì với truyện “ Vợ chồng A Phủ” của cố nhà văn Tô Hoài, nhưng có cái gì đó gợi lại…khi đọc lại.

Các bạn dễ dàng tìm thêm những thông tin, hình ảnh về “Chợ tình Khau Vai”, thiết nghĩ không cần nói thêm vì sẽ thành thừa?

(theo các nguồn vi.wikipedia và discoveryhagiang.com)

Hà Nội, ngày 29.5.2020

NKV