(Cây hoa Gạo, còn gọi là Mộc miên hay Hồng miên, đồng bào Tây Nguyên gọi là cây Pơ-lang.)

Người Việt xưa coi hoa gạo như một phần của đời sống nông thôn và có câu thành ngữ:

“Bao giờ đom đóm bay ra

Hoa gạo rụng xuống thì tra hạt vừng"

báo hiệu thời điểm để tiến hành một số hoạt động nhà nông.

Hay với câu ca dao về thời tiết:

“Bao giờ cho đến tháng ba.

Hoa gạo rụng xuống bà già cất chăn...”

********

Ở một bản nọ có chàng trai nghèo khoẻ mạnh, yêu cô sơn nữ xinh đẹp. họ chuẩn bị cưới thì trời đổ mưa, cơn lũ lớn cuốn phăng ngôi nhà và lễ vật của chàng. Dân bản trồng cây nêu để chàng lên trời hỏi sự tình. Ngày ra đi, chàng buộc vào tay cô gái băng vải đỏ, mỗi đầu có tua năm cánh thay cho lời thề thuỷ chung.

Gặp Ngọc Hoàng, chàng thưa: “Trần gian mưa nắng thất thường, cuộc sống con người rất cực khổ. Xin người xem xét lại”.

Ngọc Hoàng hỏi xem ai trông coi mưa nắng, một vị thần tâu: “Đó là thần Sấm, nhưng thần vốn ham vui nên có lúc xao nhãng”.

Thần Sấm thưa: “Một mình thần không làm xuể. Xin người giữ chàng trai này lại giúp thần làm mưa”. Ngọc Hoàng chuẩn tấu và truyền nâng bầu trời xa mặt đất để người hạ giới không lên được nữa. Chàng trai đành ở lại làm thần Mưa. Nhớ người yêu, nước mắt chàng trào ra.

Nói về cô gái, ngày nào cô cũng trèo lên cây nêu trông ngóng. Một ngày tháng Ba, Ngọc Hoàng xuống hạ giới. Biết chuyện, ngài cho cô gái một điều ước. Nàng thưa: “Xin người biến cây nên thành loài hoa có rễ bám sâu, thân thẳng, ngọn cao để thần nhìn thấy anh ấy, dải vải đỏ biến thành bông hoa để anh ấy nhận ra thần”. Thoả nguyện, cô gái gieo mình từ trên cao xuống.

Nhìn những bông hoa đỏ nâng niu linh hồn người yêu, nước mắt thần Mưa rơi lã chã. Người ta gọi đó là hoa gạo, loài hoa đỏ rực như tình yêu nồng thắm.

“Cuối tháng ba trời còn mưa tầm tã

Như tắm cho hoa trên cây gạo đầu làng

Trời hửng nắng để chàng đừng khóc nữa

Hoa đỏ rực cười khi tạnh cơn mưa… ”

Ấy là câu chuyện về sự tích cây hoa gạo

Bombax ceiba, like other trees of the genus Bombax, is commonly known as cotton tree. More specifically, it is sometimes known as red silk-cotton; red cotton tree; or ambiguously as silk-cotton or kapok,[2] both of which may also refer to Ceiba pentandra. This Asian tropical tree has a straight tall trunk and its leaves are deciduous in winter. Red flowers with 5 petals appear in the spring before the new foliage.[3] It produces a capsule which, when ripe, contains white fibres like cotton. Its trunk bears spikes to deter attacks by animals. Although its stout trunk suggests that it is useful for timber, its wood is too soft to be very useful.

(en.wikipedia)

Bombax (Bombax) je rod rostlin z čeledi slézovité. Jsou to opadavé stromy s dlanitě složenými listy a velkými pětičetnými květy s mnoha tyčinkami. Kmen a větve jsou často pokryté kuželovitými ostny. Plodem je tobolka se semeny obalenými hojnými vlákny. Květy se rozvíjejí v bezlistém stavu a jsou opylovány ptáky nebo netopýry. Rod zahrnuje 11 druhů a pochází z tropické Asie, Afriky a severní Austrálie.

Nejvýznamnějším druhem je Bombax ceiba. Je znám též pod českým jménem cejba, bývá však zaměňován s americkým rodem vlnovec (Ceiba). Je poměrně často pěstován v tropech jako okrasná dřevina a má i jiné využití. Z plodů i kůry se získávají vlákna, na listech se chovají housenky martináčů z jejichž kokonů se získává hedvábí, poupata se používají k ochucování jídel. Dřevo je měkké, lehké a snadno opracovatelné. Má význam též v místní medicíně.

(cz.wikipedia)

Hà Nội, ngày 28.4.2020

NKV