Tôi nhắm hướng Essex với hàng tá câu hỏi đan xen trong đầu. Không biết đến giờ đã xác định danh tính hết 39 nạn nhân hay chưa? Bao giờ những nạn nhân ấy mới được hồi hương?

Làm nail, nối mi là nghề được nhiều lao động nhập cư mới vào Anh chọn lựa - Nguyễn Đình

“Khả năng sẽ công bố danh tính các nạn nhân trong 48 giờ tới và chuyển các nạn nhân về lại Việt Nam”, thông tin ngắn ngủi nhận được ngay khi tôi đến Essex (Anh) cho thấy ngày về của 39 nạn nhân phát hiện tử nạn trong container đang rất gần.

Essex là vùng ngoại ô, có phần hẻo lánh nếu so với những địa danh khác quanh London và chưa từng là điểm đến của tôi trong các chuyến đến Anh trước đó.

Lần này thì khác, tôi nhắm hướng Essex với hàng tá câu hỏi đan xen trong đầu. Không biết đến giờ đã xác định danh tính hết 39 nạn nhân hay chưa? Bao giờ những nạn nhân ấy mới được hồi hương?...

Đây cũng là chuyến đi Anh đầu tiên mà tôi mong sớm có ngày trở về bởi rất mong mỏi sự việc sớm kết thúc.

Nhiều tình tiết phức tạp

Trên trang thông tin của cảnh sát Essex, bà Constable Pippa Mills - Phó cảnh sát trưởng Essex, trong buổi làm việc với đoàn sĩ quan công an đến từ Việt Nam - cho biết: “Danh tính các nạn nhân vẫn chưa được xác nhận, chúng tôi đang hợp tác chặt chẽ với phía Việt Nam… Ưu tiên của chúng tôi là tiếp tục điều tra kỹ lưỡng, tỉ mỉ về tội ác dẫn đến cái chết các nạn nhân, giữ gìn phẩm giá của những người đã mất cũng như hỗ trợ bạn bè và gia đình của họ”.

Các tình nguyện viên Việt Nam làm nhiệm vụ phiên dịch, hỗ trợ cảnh sát Essex tiếp nhận thông tin từ thân nhân gia đình nạn nhân đã làm việc cật lực từ sau vụ việc được phát hiện hôm 23.10, với hy vọng giúp sớm tìm ra manh mối, danh tính của các nạn nhân một cách sớm nhất, tuy nhiên sự việc không hề đơn giản.

Một tình nguyện viên chia sẻ: “Nhiều nạn nhân xác nhận tên nhưng lại là tên giả, người thân không liên hệ thông báo thân nhân của mình đang mất tích. Phía cảnh sát họ cần những thông tin như tên tuổi, ngày sinh, hình ảnh, nhận dạng đặc biệt của người mất, hoặc người thân tự nguyện hợp tác với cảnh sát để nhận dạng”.

Sự im lặng của người thân càng làm cho cuộc điều tra kéo dài thêm, dù rằng phía cảnh sát Anh khẳng định bảo vệ tuyệt đối thông tin về gia đình và nạn nhân, nhưng vẫn chưa nhận được từ họ sự hợp tác toàn diện.

Tiếp chuyện với Tuấn Thành - người Việt sinh sống tại London đã hơn 10 năm, Thành từng có thời gian tiếp cận và làm việc cùng nhiều lao động chui đến từ Việt Nam, anh kể: “Hồi trước mới qua làm nhà hàng, nhiều anh chị làm cùng, đến Anh cũng theo đường container, họ bảo khi lên xe, giấy tờ tùy thân vất bỏ hết, rồi được phát cho cái túi ni lông to thở vào đấy, làm thế khí CO2 không phát tán, tránh máy dò nhiệt. Họ chấp nhận đánh đổi rủi ro để kỳ vọng chuyến đi trót lọt. Từ ban đầu đã là người vô danh, không giấy tờ, do vậy trong cuộc sống họ không ngại bị luật pháp chi phối, rất khó để xác minh được danh tính, thân nhân, xuất xứ của họ”.

Nguyên cớ vào Anh

Nguyễn Văn Đức, định cư ở Anh được 12 năm, cho biết: “Các nghề nghiệp thu hút lao động phổ thông (phần nhiều trong đó là nhập cư lậu) người Việt ở Anh, phổ biến nhất là làm nhà hàng. Đây là nghề giản đơn, không qua đào tạo, vào làm ban đầu thì rửa chén, dần phụ quấn nem, thả nem vào máy rán, quen việc thì cho đứng chảo xào, làm phở xào lăn, chan phở... cứ từng ngày học thêm rồi quen dần chứ xuất xứ chẳng ai trong họ làm đầu bếp ở Việt Nam cả”.

Mức lương một nhân viên quèn trong nhà hàng ở mức trung bình hiện là 8 bảng/giờ, bếp đứng chảo cũng tương tự. Và nghề này rất dễ kiếm việc vì chuỗi các nhà hàng Việt ở London khá nhiều, chỉ cần đến hỏi là có chỗ làm, chẳng cần ngoại ngữ, kỹ năng. Trong khi những công việc có mức lương tương tự như bán quần áo đòi hỏi phải ăn mặc phong cách, biết tiếng để giao tiếp khách hàng. Nhận lương cũng là tiền tươi, không thuế.

Một hệ lao động kiếm khá ở Anh mà người Việt thường tập trung, ấy là làm nail. Chị Candy Phạm, nhân viên một tiệm nail gần Brentwood (thuộc hạt Essex), kể: “Người Việt làm nail có tiệm rải rác khắp London, nhưng thường ở gần các khu người da trắng, vì làm cho họ dễ tính, tiền bo cao”.

Candi cho biết thêm một thợ nail bình thường, ngày làm giỏi kiếm ít là 100 bảng, nhận tiền ngay, còn chi phí khác chủ tiệm lo. Đồng nghiệp đang công tác tại Anh cho biết thêm các chủ nail, nhà hàng thích thuê lao động nhập cư lậu vì dễ né thuế, nhưng rủi ro nếu phát hiện, họ sẽ bị phạt đến 30.000 bảng (gần 1 tỉ đồng), rút giấy phép kinh doanh.

Nghề dân nhập cư lậu làm liều ưa chuộng hơn là trồng cỏ (cần sa). James Đức, cựu du học sinh - hơn 10 năm trước từng có thời tưới cỏ làm thêm ở London, kể: “Các chủ trồng cỏ họ hay chọn nhà ở đầu hồi, để cách xa với hàng xóm, trong nhà chỉ để đủ cái ghế salon cho bọn em chăm cỏ rồi ngủ đó, còn lại thì chậu cỏ xếp kín, có hệ thống khử mùi đầy đủ. Người làm được bao ăn ở, chỉ riêng hai khoản đó đã là lợi thế hấp dẫn thu hút lao động, nhất là đội người rơm, người thùng”.

Khóc vì đồng bào

Làm tình nguyện viên hỗ trợ dịch thuật, tiếp nhận điện thoại từ thân nhân người bị nạn, nhiều người trong họ đã khóc, thậm chí cả đêm không ngủ vì không thể kềm lòng khi thấy tình cảnh các nạn nhân, họ cho biết có nạn nhân chỉ mới 16 tuổi. Từng ngày qua, thêm mỗi nạn nhân được nhận dạng là một tin tốt riêng đối với những người đang thực hiện công việc hỗ trợ cảnh sát Essex.

Các tình nguyện viên cũng tích cực chia sẻ thông tin, số điện thoại với nội dung: “Xin gọi số 0044 207 1580010 giờ Anh quốc từ 9 giờ sáng đến 13 giờ trưa, tương ứng giờ Việt Nam là từ 4 giờ chiều đến 8 giờ tối. Trong khoảng thời gian này, người trả lời điện thoại sẽ là người Việt Nam. Chúng tôi muốn cùng bạn tìm hiểu xem người thân yêu của mình có phải là một trong 39 người đã được tìm thấy không”.

Đến Essex trong chiều muộn ngày 6.11, phía cảnh sát vẫn đang làm việc tích cực, hiện chưa có thêm thông tin gì trước khi chính thức công bố danh sách 39 nạn nhân theo quy định. Các thi thể hiện do pháp y quản lý, quàn tại Bệnh viện Broomfield. Nhóm phóng viên Thanh Niên sẽ tiếp tục cập nhật thông tin về Essex trong những tường thuật kế tiếp.

Ở London, khu vực nhiều người Việt sinh sống như Canada Water, Deptfort… - những nơi tập trung các cửa hàng tạp hóa, tiệm đồ ăn, siêu thị Việt - có thể thấy được phần nào cuộc sống của kiều bào nơi đây mà như Quốc Anh, 11 năm sống tại London, chia sẻ: “Cuộc sống vất vả lắm, không như mọi người mơ đâu, mình là vĩnh trú theo chính thống còn vất vả, huống chi những người nhập cư lậu. Câu chuyện của 39 người khiến vợ chồng mình từ hôm đó đến nay, cứ nhắc lại là khóc. Không chỉ vì chuyện đồng hương, mà nghĩ rằng bây giờ ở Việt Nam nhiều cơ hội chứ đâu ít như 20 - 30 năm về trước. Mình không nghĩ việc dồn tiền tỉ vay mượn, rồi sang đây sống chui lủi là lựa chọn đúng hay sai, nhưng làm thế luôn đối mặt với rủi ro cao quá. Ở bên này mọi người truyền tai nhau, đây chỉ là một vụ lớn bị phát hiện, còn những vụ lẻ tẻ không ai để ý. Nghĩ cảnh đồng hương mình như thế, và cũng không ngờ rằng số người chết thảm nhiều như thế, xót xa lắm, nghĩ đến đấy nước mắt lại trào ra”.

Thiên An và Lam Phong (Thanh Niên online)