Petr Komers

Bạn đọc thân mến,

Như đã hứa, chúng tôi xin đăng ở đây cuộc trò chuyện với tác giả chính bộ Đại từ điển Giáo khoa Séc-Việt mà tập cuối của nó đã ra mắt vào tháng 6 năm nay.

- Thưa ông Tiến, xin được chúc mừng ông đã hoàn thành một công trình đồ sộ. Ông có cảm giác như thế nào khi tháng 6 vừa qua đã nhận được bản in tập cuối bộ Đại từ điển Giáo khoa Séc-Việt của ông?

- Tôi rất sung sướng khi tập 6 đã đến tay bạn đọc vào tháng 6 vừa qua. Con số 6 trong cách nghĩ của người Phương Đông là một con số đẹp. Bạn bè và độc giả cũng đã chia sẻ niềm vui với tôi. Tôi rất lấy làm phấn khởi. Tuy nhiên niềm vui của tôi cũng không được trọn vẹn lắm vì ông Ivo Vasiljev, đồng tác giả với tôi trong 4 tập đầu đã không còn sống nữa. Thật buồn vì ông đã ra đi sang thế giới bên kia.  

Tôi đã từng hoạch định cho cuộc đời mình là dưới 50 tuổi phải không ngừng học tập, đọc thật nhiều và trau dồi kiến thức, để sau 50 tuổi có thể suy nghĩ là cần viết gì, rồi từ 60 tuổi sẽ bắt tay vào thực hiện những ý tưởng đó, suy ngẫm và viết. Mười năm trước tôi đã bắt tay vào việc soạn thảo những trang từ điển đầu tiên. May mắn đã đến với tôi là vào đầu 2012, sau khi đọc các trang bản thảo, anh Ivo Vasiljev đã nhận lời đề nghị của tôi cùng cộng tác để soạn thảo một bộ Đại từ điển giáo khoa, như một phần đóng góp nhỏ bé vào quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời giữa nhân dân hai nước. Từ ngày ấy chúng tôi đã cùng nhau làm việc một cách hết sức nghiêm túc. Thời kì đầu chúng tôi đã gặp rất nhiều khó khăn. Những tháng đầu tiên chúng tôi đã biên soạn hết vần B, nhưng đọc lại thấy không vừa ý nên viết lại từ đầu. Một vấn đề lớn lúc bấy giờ là không có kinh phí để trang trải cho công việc. Rất may là 2 tập đầu nhờ sự giúp đỡ của ông Đỗ Xuân Đông, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Séc, chúng tôi đã nhận được một phần giúp đỡ của phía Việt Nam. Bốn tập sau chúng tôi được Bộ Giáo dục, Thanh niên và Thể thao Séc tài trợ để trang trải cho những chi phí cần thiết nhất.

Mười năm không ngừng nỗ lực, âm thầm nỗ lực, có những thời kì chúng tôi đã gặp muôn vàn khó khăn. Khi chúng tôi mới hoàn thành tập 4 vào năm 2016 thì anh Ivo đã ra đi vào cõi vĩnh hằng. Thời kì đó tôi cũng trải qua mấy lần phẫu thuật lớn. Tuy nhiên tôi vẫn tin tưởng chắc chắn là toàn bộ công trình sẽ được hoàn thành thắng lợi bởi vì nó hội tụ đủ yếu tố „thiên thời, địa lợi, nhân hoà“

- Khi tập 1 mới xuất bản tôi đã được phỏng vấn ông Vasiljev và ông đã nói về ý tưởng biên soạn 6 tập với kế hoạch là mỗi năm cho ra mắt một tập. Kế hoạch đó cuối cùng đã thành công mặc dù hai tập cuối cùng ông Vasiljev đã không tham gia được. Ông đã gặp khó khăn như thế nào khi biên soạn hai tập cuối?

- Tôi muốn nói là công lao của anh Ivo Vasiljev rất lớn, vì nếu như không có sự tham gia của anh thì có thể công trình lớn này không bao giờ được hoàn thành.

Trong các năm từ 2012 đến 2016 tôi cùng anh Ivo đã cộng tác với nhau rất chặt chẽ và hiểu nhau sâu sắc. Tôi thường soạn thảo trước các mục từ rồi gửi cho anh Ivo để đọc lại, bổ sung hoặc nêu ý kiến rồi gửi lại cho tôi để chỉnh sửa, cứ thế chúng tôi bàn luận với nhau cho đến khi thật ưng ý. Hàng ngày chúng tôi trao đổi với nhau trên internet và thỉnh thoảng lại gặp nhau trực tiếp để bàn bạc và thảo luận. Tháng 10 năm 2016 anh Ivo bị bệnh nặng và có khả năng không qua được, chúng tôi đã bàn với nhau cách thức để tiếp tục hoàn thành công trình. Anh Ivo đã viết uỷ quyền cho tôi để biên soạn hoàn thành nốt hai tập còn lại.

Từ đó mọi gánh nặng đã trút lên vai tôi, nhưng nhờ có sự cộng tác và giúp đỡ của các học giả và những nhà Việt Nam học, nhất là của chị Iva Klinderová chúng tôi đã hoàn thành tốt đẹp hai tập 5 và 6.

- Ông đánh giá như thế nào về sự cộng tác với bà Iva Klinderová? Có khác biệt gì lớn so với sự cộng tác với ông Vasiljev?

- Sự cộng tác với chị Iva Klinderová cũng rất tuyệt vời, tất nhiên cách thức làm việc tương đối khác với anh Ivo. Tôi thường soạn thảo nhiều trang rồi gửi đến cho chị Iva, chị ấy in ra, chỉnh sửa hoặc ghi nhận xét rồi gửi lại cho tôi. Chị Iva làm việc rất chu đáo và cẩn thận. Chị ấy có nhiều kinh nghiệm trong việc biên tập, chỉnh sửa các tác phẩm ngôn ngữ, văn học và lịch sử. Chị Iva rất chân thành và thẳng thắn. Tôi thích tính cách ấy của chị vì nhờ đó mà tôi có thể hoàn thiện bản thảo với kết quả tốt nhất. Nhân dịp này tôi cũng bày tỏ lời cám ơn tới các nhà ngôn ngữ học Việt Nam và Séc đã giúp tôi hoàn thiện tác phẩm này như tôi hằng mong muốn.

- Và bây giờ, sau khi ông đã hoàn thành tác phẩm lớn này, như năm ngoái ông có nói là sẽ ông sẽ bắt tay vào soạn thảo bộ từ điển mới theo chiều ngược lại, tức là Từ điển Việt-Séc. Ông có thể cho biết định hướng bộ từ điển mới này như thế nào? Sẽ „chỉ là“ từ điển thực dụng hay lại là bộ từ điển có nội dung phong phú, rộng lớn? Ông có dự định cộng tác với ai không? Nhưng chí ít ra ông cũng cần dành một thời gian nghỉ ngơi cho lại sức chứ?

- Ngay sau khi tập 6 của bộ Đại từ điển này in xong, tôi đã nghĩ ngay đến việc chỉnh trang nó để có thể số hoá. Tuy nhiên công việc này còn phải hợp tác với các công ti kĩ thuật. Tôi cũng đã bắt tay ngay vào việc biên soạn bộ từ điển mới theo chiều ngược lại, tức là Từ điển Việt-Séc. Đó cũng không chỉ là „từ điển thực dụng“ mà sẽ là một bộ từ điển có giải nghĩa kĩ lưỡng các từ mục cùng với nhiều ví dụ minh hoạ cho các ngữ cảnh khác nhau để bạn đọc dễ sử dụng. Từ điển mới này cũng không thiếu các mục từ liên quan đến văn hoá Việt Nam. Tôi cũng đã bày tỏ sự mong muốn được cộng tác với các nhà Việt Nam học và các chuyên gia am hiểu về ngôn ngữ, lịch sử và văn hoá Việt Nam. Tôi và chị Iva Klinderová cũng dự tính là bộ từ điển mới này sẽ có khoảng 50 đến 60 nghìn mục từ. Tuy nhiên tôi vẫn đang cân nhắc tới nhiều khía cạnh khác, nhất là quỹ thời gian bởi vì tôi cũng đã tương đối lớn tuổi. Mặc dù vậy tôi vẫn tin chắc rằng chúng tôi sẽ vượt qua mọi khó khăn và sẽ hoàn thành một bộ từ điển mới đáp ứng lòng mong đợi của các độc giả.   

Xin chân thành cám ơn bạn về cuộc trò chuyện này và xin gửi lời chào chân thành đến tất cả các bạn quan tâm đến tác phẩm này.

- Thưa ông Tiến, tôi cũng rất cám ơn ông và xin chúc ông có nhiều sức lực bước vào công trình mới.

Xem Bài trả lời phỏng vấn của anh Petr Komers (tiếng Séc) tại đây.