Tuy không phải là chính vụ, nhưng bây giờ ở Việt Nam thấy bán Mít gần như quanh năm, mít nhập từ đâu thì cũng chẳng biết, nhưng hình như nhập từ Thái Lan thì phải, ấy là tôi nghe mấy chị bán hàng rong nói thế. Vào mùa chính vụ thì có thể nói không ngoa là trên thì trời, dưới là mít, sao nhiều thế cơ chứ.

Ngày xưa ở nông thôn mà có được “nhà ngói cây mít” là mơ ước của bao người dân, còn bây giờ thì có thể đã khác. Vào những ngày giáp hạt, mít quan trong lắm, nhiều người có thể ăn thay cơm, có thể dùng nhút của nó (các sơ mít, không thành múi ở giữa các múi mít) để kho cá hoặc chế biến thành thức ăn. Hạt mít phơi khô là một thứ lương thực “dự trữ” của nhà nghèo phòng khi mùa màng thất bát, nhưng bây giờ có thể đã khác xưa, nhưng nhai hạt mít luộc hoặc nướng bùi, thì lại nhớ chuyện ngày xưa, bọn trẻ con là hào hứng nhất, cứ như thể là một thứ đặc sản vậy…

Mít (danh pháp hai phần: Artocarpus heterophyllus) là loài thực vật ăn quả, mọc phổ biến ở Đông Nam Á và Brasil. Nó là cây thuộc họ Dâu tằm (Moraceae), và được cho là có nguồn gốc ở Ấn Độ. Quả mít là loại quả quốc gia của Bangladesh.

Đặc điểm

Cây mít thuộc loại cây gỗ nhỡ cao từ 8 đến 15 m. Cây mít ra quả sau ba năm tuổi và quả của nó là loại quả phức, ăn được. Mít được coi là loại cây ăn trái với quả chín lớn nhất lớn trong các loài thảo mộc. Mít có giá trị thương mại. Mỗi trái khá lớn hình bầu dục kích thước 30-60 cm x 20-30 cm. Vỏ mít sù sì, có gai nhỏ. Mít ra quả vào khoảng giữa mùa xuân và chín vào cuối mùa hè (tháng 7-8). Dân dã có câu "Thơm như múi mít", mùi của nó lan truyền và đọng lại trong nhà lâu lắm.

Nó là một loại quả ngọt nhiệt đới. Ở vùng ôn đới thì mít thường bán trong dạng đóng hộp với xi rô nhưng sau này ở Mỹ và Âu châu cũng nhập cảng mít tươi.

Ngoài dạng mít đóng lon, mít còn được chế biến bằng cách sấy khô hoặc cắt thành lát mỏng rồi chiên giòn.

Đóng nõ

Trái mít có nhiều nhựa mít. Ở Việt Nam khi mít chín cắt xuống không bổ ra ngay mà để nguyên quả rồi dùng một thanh gỗ vót nhọn một đầu, đem đóng vào cuống mít để cho chảy bớt nhựa. Đợi thêm hai ba hôm sau, mới bổ mít ra thì bớt dính nhựa. Cách đó gọi là đóng nõ, trong bài thơ "Quả mít" của Hồ Xuân Hương có nhắc đến.

Gỗ mít

Gỗ của cây mít thuộc gỗ nhóm IV, đôi khi được sử dụng để sản xuất các dụng cụ âm nhạc như các loại mộc cầm, là một phần của gamelan ở Indonesia (một thể loại dàn nhạc bao gồm chiêng, cồng, trống, các loại nhạc cụ bằng các thanh kim loại hay gỗ). Ở Việt Nam gỗ mít được chuộng dùng làm các tượng thờ. (nguồn vi.wikipedia)

Bài thơ QUẢ MÍT của Hồ Xuân Hương:

"Thân em như quả mít trên cây
Da nó sần sùi múi nó dầy
Quân tử có thương thì đóng nõ
Chớ đừng mân mó nhựa ra tay!"

Nay xin chép bản dịch sang tiếng Séc của Petr Komers:

Plod žakie

Mé tělo podobá se ovoci ze žakie
Na dotek hrubá slupka dužinu silnou kryje
Je-li vám libo, pane, vražte do ní klín
Prsty však venku nechte, sic št´áva zašpiní je.

Hà Nội, tháng 4/2018, NKV.