Ảnh chụp sáng 12/12/2017: một nhóm phòng thuế và cảnh sát Ba Lan chặn đường kiểm tra ngay lối vào khu thương mại ASG

Một trung tâm thương mại gần Warsaw có nhiều người Việt kinh doanh đang bị chính quyền Ba Lan kiểm tra giấy tờ liên tục, gây hoang mang lo lắng cho nhiều người, như tường thuật của phiên dịch viên Ngô Hoàng Minh:

Khu chợ ở Wólka Kosowska, phía Nam thủ đô Warsaw hiện nay đã khá nổi tiếng ở Ba Lan và được gọi là 'Châu Á thu nhỏ'.

Về kinh tế, khu vực này đã mang lại rất nhiều lợi nhuận cho chính quyền sở tại, bởi vì đã có hàng loạt các trung tâm thương mại được xây dựng ở những khu đất nông nghiệp hạng xoàng của hai xã Lesznowola và Nadarzyn.

Ngoài những khoản tiền thuế khổng lồ mà hàng năm các doanh nghiệp vẫn đang nộp cho chính quyền tự quản của các xã và cho chính quyền trung ương thì những người dân sinh sống ở đây cũng có những lợi ích không nhỏ, khi chuyển nhượng lại những mảnh đất nông nghiệp cằn cỗi nói trên cho các doanh nghiệp, để chuyển đổi sang thành khu đất công nghiệp và thương mại.

Bản quyền hình ảnh VAN LONG VO

Ảnh chụp bên trong Trung tâm thương mại Wólka Kosowska

Ngoài ra, các doanh nghiệp ở đây còn tạo ra rất nhiều việc làm cho người lao động, không chỉ cho người nước ngoài, mà cho cả các công dân Ba Lan.

Tuy nhiên, Wólka Kosowska cũng bị người dân Ba Lan có khá nhiều ác cảm với những lời đồn đại là khu vực này là những nơi buôn bán lộn xộn và nói chung tỷ lệ có các công ty trốn thuế là rất cao.

Kiểm tra thuế và giấy tờ

Chính phủ Ba Lan trong những năm gần đây đã có rất nhiều nỗ lực trong công cuộc chống tham nhũng để phát triển nền kinh tế.

Có vẻ là người ta lo ngại là trong tương lai Liên minh Châu Âu dần dần sẽ hạn chế những nguồn tiền đầu tư cho Ba Lan.

Do vậy chính quyền đang cố gắng quản lý và thắt chặt mọi nguồn thu nhập trong nước cho ngân sách nhà nước.

Chính phủ đã thay đổi bộ máy hành chính, nhập hai Bộ Tài chính và Kinh tế vào thành một bộ, lấy tên gọi ngắn là Bộ Phát triển, do ông Mateusz Morawiecki giữ chức vụ Bộ trưởng.

Bản quyền hình ảnh VAN LONG VO

Trung tâm ASG ở phía Nam của Warsaw có nhiều quầy hàng của người Việt Nam và Trung Quốc

Ông này trước đó đã có nhiều thành tích quản trị trong lĩnh vực ngân hàng và vừa được đề cử và chức Thủ tướng, thay cho bà Beata Szydlo.

Cả hai đều thuộc đảng cánh hữu Pháp luật và Công lý (PiS) có xu hướng bài ngoại đang cầm quyền tại Ba Lan.

Công cuộc chống thất thu thuế ở Ba Lan đã được cải thiện khá tốt. Từ đầu năm 2017 ba cơ quan trước đây là: Sở Thuế, Cục Hải quan và Cục Thanh tra Thuế đã được sát nhập thành một Cơ quan Hành chính Thuế Quốc gia, với những thẩm quyền mới rất cao.

Chính phủ đã cố gắng không để thất thu thuế từ những tập đoàn lớn trong ngành khai thác đồng, ngành dầu khí và năng lượng, ngành viễn thông và các tập đoàn thương mại lớn có vốn của nước ngoài.

Gần đây chính phủ đang cố gắng quản lý thật hiệu quả để tăng nguồn thu nhập cho ngân sách quốc gia từ những doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang kinh doanh hàng tiêu dùng.

Người ta đã tăng cường kiểm tra cả những người lái xe tắc-xi và hãnh nhỏ kinh doanh chở khách, mục đích là không để thất thu thuế, trong xe phải có máy in phiếu tính tiền cho từng khách, điều mà có khá nhiều lái xe không chịu thi hành.

Vậy nên trong mấy ngày gần đây Cơ quan Hành chính Thuế Quốc gia đã bố trí vài trăm nhân viên ngày đêm túc trực để kiểm tra những người buôn bán ở khu vực Wólka Kosowska.

Trước hết, khu chợ buôn bán đêm mà nổi tiếng với nhiều hàng nhái đã bị kiểm tra thật kỹ, người ta tịch thu được hàng hóa giá trị 60 triệu zloty.

Không dừng ở đó, các trung tâm thương mại ở khu vực này cũng bị cơ quan nói trên đang kiểm tra rất ác liệt. Khách hàng ở các tỉnh lẻ không dám đến khu vực này mua hàng, vì không thể có đủ tất cả các loại hóa đơn VAT.

Bản quyền hình ảnh VAN LONG VO

Trung tâm thương mại tại Wólka Kosowska vắng vẻ vì bị kiểm tra thuế và giấy tờ kinh doanh liên tiếp mấy ngày qua

Mà người ta lại tăng cường kiểm tra đúng vào thời điểm vàng của cả năm buôn bán, gần những ngày lễ Giáng Sinh.

Điều này gây cho những doanh nghiệp ở đây không chỉ bị ảnh hưởng rất nhiều về doanh thu, mà còn gây nhiều hoang mang về tương lai của mình.

Phải làm lại cách báo thuế và thông tin kinh doanh

Chính quyền Ba Lan làm mạnh tay như vậy ắt hẳn với hy vọng là trong năm tời, tất cả mọi doanh nghiệp sẽ phải áp dụng phương pháp báo cáo tài chính kế toán mới.

Mọi thông tin về trao đổi hàng hòa (hóa đơn) hàng tháng phải được tổng kết và đưa ngay vào hệ thống máy tính đồng nhất, tạo thuận lợi cho cơ quan quản lý thuế dễ phát hiện ra ngay những chuyện bất bình thường.

Trách nhiệm báo cáo điện tử phải được áp dụng từ đầu năm 2018.

Việc này gây ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là trong những năm trước, người ta đã mua (tích lũy) rất nhiều hàng hóa, với những chứng từ hóa đơn không đủ hoặc không rõ nguồn gốc.

Đặc biệt là hiện nay, nếu những công ty nào bị phát hiện ra là có sử dụng hóa đơn VAT „khống" - viết hóa đơn mà việc mua bán không hề xảy ra, số lượng không khớp với thực tế - mặt hàng nhập kho khác với hàng ghi trong hóa đơn, giá thanh toán không khớp...sẽ bị nhận những án phạt rất cao.

Bản quyền hình ảnh VAN LONG VO

Tiệm quần áo của người Việt trong khu thương mại ở Wólka Kosowska, gần Warsaw

Bản quyền hình ảnh AFP

Nhiều người Việt Nam làm nghề buôn bán quần áo tại Ba Lan

Việc kiểm tra gắt gao này gây khá nhiều bức xúc cho các doanh nghiệp, nhưng bởi vì là chính quyền thực thi luật pháp, mà họ lại cố gắng không để xảy ra những xung đột gì mang tính chất lạm quyền hay có tính chất phân biệt chủng tộc.

Do vậy những người buôn bán ở Wólka Kosowska không dám lên tiếng phản đối mạnh như là đấu tranh, biệu tình, mà chỉ có cách là đóng cửa quầy hàng của mình, hy vọng là các cơ quan ngoại giao của Việt Nam, Trung Quốc và Thổ Nhỹ Kỳ sẽ cố gắng tìm cách hỗ trợ cho mình, gây áp lực cho phía Ba Lan.

Quả vậy, Đại sứ quán Việt Nam đã có một cuộc họp với Hội người Việt ở Ba Lan và một số tổ chức cộng đồng khác, để tìm cách giúp đỡ những doanh nghiệp đang làm ăn buôn bán ở Wólka Kosowska.

Người ta đã hứa là sẽ hợp tác với hai Đại sứ quán Trung Quốc và Thổ Nhỹ Kỳ để cùng tìm ra biện pháp xử lý, hy vọng là có thể đàm phán hay là tác động được phần nào đến các cơ quan chức năng của Ba Lan.

Những việc làm của các hội đoàn và những cơ quan ngoại giao sẽ mang lại những hiệu quả như thế nào thì cần có thời gian để có được câu trả lời.

Bản quyền hình ảnh GETTY IMAGES

Ông Mateusz Morawiecki (trái) nhận đề cử để làm tân Thủ tướng Ba Lan. Khi còn làm Bộ trưởng Tài chính ông đã tung ra các kế hoạch chấn chỉnh luật thuế

Trước mắt, hiện nay có một trang mạng trong Facebook với tên gọi "Uwaga - Người Việt ở Ba Lan" đã có rất nhiều đóng góp giúp cho những người Việt đang buôn bán ở khu vực này, để họ có thể luôn cập nhật được rất nhiều thông tin không chỉ về thời sự và còn có nhiều điều khuyên bảo cụ thể về pháp lý.

Nhờ vậy, người Việt đang làm ăn ở Wólka Kosowska vẫn có hy vọng là tương lai của mình cũng không đến nỗi quá mờ mịt, không một lối thoát.

Nhờ có những thông tin kịp thời, các doanh nghiệp người Việt ở Ba Lan dần dần đã hiểu ra được là cần phải chấp hành mọi chính sách do chính quyền sở tại đặt ra. Chỉ như vậy, công việc làm ăn của người Việt mới có được tính lâu dài và vững mạnh.

Trong thời gian tới, ắt hẳn những người có nhiều nhiệt huyết để giúp đỡ đồng bào mình trong những lúc khó khăn trong nhóm nói trên sẽ có thể kết hợp được cùng với các cơ quan ngoại giao và các hội đoàn của người Việt đang có ở Ba Lan một cách lâu dài và chặt chẽ hơn, để tổ chức được những buổi hội thảo hay cùng nhau viết những bài hướng dẫn cụ thể hơn cho bà con.

Như vậy người Việt có thể cùng hội nhập, cùng sinh sống yên bình trong quốc gia mà đã giang tay đón nhận mình này.

Ngoài ra, khi người Việt coi Ba Lan như Tổ quốc thứ hai của mình, coi như đây là nơi sinh sống cho mình và cho cả những thế hệ sau, khi dân trí được nâng cao, ắt hẳn ai cũng sẽ tự giác chấp nhận mọi quy định của Ba Lan, để có thể làm ăn lâu dài và yên bình như những người Ba Lan khác, đồng thời có thể tự hào là có nhiều đóng góp cho nền kinh tế của quốc gia sở tại.

Ngô Hoàng Minh Gửi đến BBC từ Warsaw