Nói đến Phú Thọ là ai cũng nghĩ đến một miền quê với rừng cọ đồi chè. Tổ tiên của nòi giống Lạc Hồng với Đền Hùng mà hằng năm đón biết bao nhiêu lượt khách hành hương. Có huyền thoại mẹ Âu Cơ trăm trứng, bên dải Nghĩa Lĩnh tượng có một con voi phản nghịch và 99 con đã qui phục công  chúa Bầu theo truyền thuyết xa xưa.

Một làn điệu Xoan là không thể thiếu trong mỗi dịp lễ hội, một tiếng gọi Bầm đã đi vào thơ ca Tố Hữu mà chẳng nơi nào có được và một nét riêng rất riêng có thể nói rằng: Đặc sản văn hóa Phú Thọ - Uống rượu bắt tay.

Rượu là món quốc hồn quốc túy, không bao giờ thiếu trong các dịp cưới, hỏi, lễ lạt, ma chay. Có thể nói rằng men rượu là linh hồn của các cuộc vui.

Rượu được chưng cất từ gạo, từ ngô và Phú Thọ mình rượu được chắt lọc từ sắn nữa.

Một buổi chiều tháng 2 nhàn nhạt nắng, bên dải đất thoai thoải của công viên Văn Lang thành phố Việt Trì, mặt hồ gợn sóng lăn tăn, gió thổi lên mát rượi. Bên ly rượu mừng cho lễ thành hôn của đứa cháu. Tôi đã tranh thủ gợi hỏi một điều mà bấy lâu cứ canh cánh trong lòng chưa có lời giải đáp. Không phải chỉ nơi quê nhà, mà ở bên quê hương thứ hai - Cộng hòa Séc. Cứ mỗi cuộc vui mà HĐH Phú Thọ tổ chức là mọi người đều thấy chứ không chỉ riêng tôi: cứ cạn chén rượu là những cái bắt thân thiện mà chủ khách dành cho nhau.

Bác trưởng khu đã kể cho tôi nghe về nguồn gốc của những cái bắt tay sau mỗi ly rượu mời.

Sắn được trồng vào dịp tháng 3 âm lịch, cho thu hoạch vào tháng 8 âm. Sắn được trồng thành từng gốc và theo luống. Khi cây sắn mọc cao ngang đầu gối là bắt đầu làm cỏ và mỗi lần nhổ cỏ đều phải vun luống, cào đất lên cho cao để tránh mưa xói mòn trôi hết đất màu để đất còn nuôi củ.

Khi nhổ sắn cũng là cả một nghệ thuật, dễ mà lại khó. Không thể cầm tay mà lôi được cả chùm củ dưới đất bởi đất kết cứng. Dùng cuốc khơi lớp đất mỏng trên mặt và xung quanh gốc sắn, rồi dồn lực vào hai tay lay nhẹ cây sắn, vừa lay vừa lắc mạnh cho củ sắn dần buông,  rồi nới lỏng lớp đất mà nó ôm suốt nửa năm qua.

Nếu nhổ sắn đúng qui trình như vậy thì sẽ được một gốc sắn nguyên vẹn gồm những củ sắn quây quanh như nải chuối lớn, từng củ sắn mập mạp ngon lành, hứa hẹn những giọt rượu trắng trong, thơm hương sắn và đượm cả mùi nút lá chuối khô.

Và như vậy tôi đã hiểu thêm rằng: Đặc sản ẩm thực quê tôi rất có ý nghĩa. Cái  bắt tay chân tình của chủ khách, của bạn bè dành cho nhau này, chính là nét đẹp tưởng nhớ tới nguồn gốc làm ra những giọt rượu, cho nồng ấm tình thân vốn có và gần gũi thêm tình hàng xóm, anh em dù sống ở bất cứ nơi nào được về bên nhau trong mỗi cuộc vui.

Thế đấy! Cái bắt tay kèm theo cái lắc giật nhẹ là hình ảnh của người nông dân khi thu hoạch sắn... phải lắc rung cây sắn để nhổ được nguyên vẹn cả củ của cây. Cái bắt tay Phú thọ cũng chứa đầy ý nghĩa, thật là mộc mạc những rất đỗi chân tình như củ khoai củ sắn quê nhà.

Mời các chị các anh cùng bè bạn. Có dịp hãy đến với chúng tôi vào những  ngày vui như Gặp nhau cuối năm và Giỗ Tổ Hùng Vương của Hội đồng hương Phú Thọ tổ chức trên đất Séc. Chúng ta sẽ cùng nhau uống chung ly rượu. Cho dù không phải chắt lọc từ sắn mà có thể đó là chút vino từ thủ phủ nho Znojmo, có thể là chai rượu vodka, nhưng sau mỗi ly rượu đó là những nụ cười và những cái bắt tay thân thiện mà chỉ có Phú Thọ chúng tôi mới có được. Rồi các chị, các anh sẽ ghi thêm một chút nhớ về một miền quê rằng:“Uống rượu bắt tay, biết ngay Phú Thọ“.

Praha 23.10.2017

Đào Thị Minh - HĐH Phú Thọ tại CH Séc